Beyin Tümörleri

İntrakranial kitle olarak da bilinen beyin tümörü, kontrolsüz bir şekilde büyüyen ve çoğalan hücrelerin oluşturduğu anormal bir doku kitlesidir. Normalde hücrelerin büyümesini durduran hücresel mekanizmalar hasar görüp çalışmadığında tümör oluşur ve zamanla büyür.

Beyin tümörleri iyi huylu (benign) ve ya kötü huylu (malign) karakterde olabilir. Bazı beyin tümörleri hızlı büyürken, bazıları da yavaş büyüme davranışı gösterir. Bununla birlikte, her ikisi de potansiyel olarak beynin hassas bölgelerine baskı yaparak hayati tehlike oluşturabilmektedir.

Beyin tümörünün belirtileri ve bulguları nelerdir?

Bazı beyin tümörü olan kişilerde, özellikle tümör çok küçükse, hiçbir belirti görülmeyebilir. Beyin tümörünün belirti ve bulguları; tümörün beyinde yerleştiği yere, büyüklüğüne ve türüne (iyi huylu veya kötü huylu olup olmamasına) göre değişiklik gösterebilmektedir. Belirtiler aynı zamanda beyin tümörünün ne kadar hızlı büyüdüğüne, yani tümör derecesine (grade) bağlı olarak da değişebilir.

Beyin tümörlerinin neden olduğu genel belirti ve bulgular şunları içerebilir:

Sabahları daha şiddetli olan veya geceleri uykudan uyandıran baş ağrıları
İlk defa ortaya çıkan nöbet
Düşünme, konuşma veya anlamada güçlük
Kişilik değişiklikleri
Vücudun bir bölümünde veya bir tarafında güçsüzlük gelişmesi
Baş dönmesi veya denge problemleri
Görme bozuklukları
İşitme problemleri
Yüzde uyuşma veya karıncalanma hissi
Uzun süre devam eden bulantı veya kusma

Beynin ana bölümü serebrum olarak adlandırılır. Serebrumun farklı bölgelerinde oluşan beyin tümörleri, farklı belirtilere yol açabilir.

Beynin ön (frontal lob) bölümündeki beyin tümörleri:

Frontal loblar, beynin ön kısmında yer alır. Düşünme ve hareketin kontrolünden sorumludurlar. Frontal lobda yer alan beyin tümörleri denge problemlerine ve yürüme güçlüğüne neden olabilir. Kişilik değişiklikleri görülebilir; örneğin unutkanlık ve günlük aktivitelere karşı ilgi kaybı gibi. Bazen aile üyeleri, tümör olan kişinin davranışlarında farklılık olduğunu fark eder.

Beynin orta (parietal lob) bölümündeki beyin tümörleri:

Parietal loblar, beynin üst orta kısmında yer alır. Nesnelerin tanınması, ağrı ve dokunma duyusu, bedenin yön bulma ve uzaydaki konumunu algılama gibi işlevlerde rol oynarlar. Parietal lobda oluşan beyin tümörleri bu işlevlerle ilgili sorunlara neden olabilir. Örneğin, kişi nesneleri tanımakta zorlanabilir, dokunma duyusunda azalma görülebilir veya vücut pozisyonunu algılamada güçlük yaşayabilir.

Beynin arka (oksipital lob) bölümündeki beyin tümörleri:

Oksipital loblar, beynin arka kısmında yer alır. Görme işlevini kontrol ederler. Oksipital lobda oluşan beyin tümörleri görme kaybına neden olabilir.

Beynin alt (temporal lob) bölümündeki beyin tümörleri:

Temporal loblar, beynin her iki yanında yer alır. Hafızadan ve duyuların işlenmesinden sorumludurlar. Temporal lobda oluşan beyin tümörleri hafıza problemlerine yol açabilir. Kişi, gerçekte olmayan şeyleri görebilir, tadabilir ya da koklayabilir. Bazen bu tat veya koku hoş olmayan ya da alışılmadık bir şekilde hissedilebilir.

Beyin tümörleri neden oluşur?

Beyin tümörlerinin, hücrelerdeki bazı genlerin zarar görmesi sonucu oluşur. Normalde bu genler hücrenin ne zaman bölüneceğini, bozuk genleri tamir etmeyi ve hücre çok hasar görmüşse kendini kontrollü şekilde yok etmesini sağlar. Ama bu genler düzgün çalışmazsa, hücre kontrolsüz şekilde çoğalmaya başlar.
Bazı insanlar bu genlerdeki bozukluklarla doğabilir. Zamanla çevresel faktörler (radyasyon, kimyasallar gibi) bu hasarı artırabilir. Bazı kişilerde ise bu hasarın tek nedeni çevresel etkenler olabilir. Fakat aynı çevrede yaşayan insanların neden bazılarında tümör çıktığı, bazılarında çıkmadığı henüz bilinmiyor.
Bir hücre hızla çoğalmaya başladığında ve onu durduracak sistemler bozulduğunda, bu hücre zamanla tümöre dönüşebilir. Vücudun savunma sistemi (bağışıklık sistemi) normalde bu anormal hücreleri fark edip yok eder. Ama bazı tümörler, bağışıklık sisteminin onları tanımasını engelleyen maddeler üretir. Böylece tümör büyümeye devam eder.
Hızlı büyüyen tümörler, çevredeki damarların getirdiği oksijen ve besinle yetinemez. Bu yüzden kendi damarlarını oluşturmak için bazı maddeler salgılar. Yeni damarlar oluşur ve tümör bu damarlardan beslenmeye başlar.

Beyin tümörünü tespit etmek için hangi yöntemler kullanılır ?

Doktorunuz, beyin tümörlerini teşhis etmek için BT (Bilgisayarlı Tomografi) veya MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) gibi görüntüleme yöntemlerini kullanır. Beyin tümörünü en iyi gösteren görüntüleme yöntemi MR’dır (manyetik rezonans). Eğer hastanın MR çekilmesinde engel bir durum varsa, yerine bilgisayarlı tomografi (BT) yapılabilir.

Görüntülemeden sonra doktorunuz, “biyopsi” adı verilen başka bir işlem önerebilir. Biyopsi sırasında, beyin cerrahi hekimi beyinden çok küçük bir doku örneği alır. Bu örnek patoloji birimince mikroskop altında incelenerek bu tümörün iyi huylu mu kötü huylu mu olduğu tespit edilir.
Bazı durumlarda doktorunuz doğrudan ameliyat önerebilir. Ameliyatla tümör ya da kitle çıkarılmaya çalışılırken aynı anda patolojiye göndermek üzere biyopsi için doku örneği de alınabilir.
Size en uygun tedavi, büyük ölçüde sahip olduğunuz beyin tümörü türüne ve bu tümörün ne kadar hızlı büyüdüğüne bağlıdır. Tedavi planınız ayrıca belirtilerinize, yaşınıza ve varsa diğer sağlık sorunlarınıza göre de düzenlenir.

Beyin tümörü nasıl tedavi edilir?

Beyin tömörü radyolojik görüntülerle tespit edildikten sonra tümörün iyi huylu veya kötü huylu özellikler göstermesine göre tedavi yaklaşımı değişebilmektedir. İyi huylu olduğu düşünülen bazı beyin tümörleri herhangi bir tedavi verilmeden muayene ve radyolojik görüntülemelerle takip edilebileceği gibi, ameliyat veya radyocerrahi (gamma knife) ile de tedavi edilebilmektedir. Tümörlerde tedavi seçenekleri şunları içermektedir.

Ameliyat (Cerrahi) – Beyin tümörünün tamamının ya da tamamına yakınının cerrahi olarak çıkarılmasının hasta açısından faydalı olduğu genel olarak kabul edilmektedir. Beyin cerrahının (nöroşirürjiyen) öncelikli amacı, tümörü mümkün olduğunca çıkarmak ancak hastanın konuşma, yürüme gibi nörolojik işlevleri açısından önemli olan sağlıklı beyin dokularına zarar vermemektir.
Radyoterapi – Radyasyon tümör hücrelerini uygun dozlarda ışınlar verilerek öldürür. Radyoterapi, ameliyat sonrasında ya da küçük boyutlu tümörlerde uygulanabilir. Bu tedavi radyasyon onkolojisi uzmanları tarafından yapılmaktadır.

Kemoterapi – Bu terim, kanser hücrelerini öldüren ya da büyümelerini durduran ilaçlar için kullanılır. Bu ilaçla tedavi ise, radyoterapi sırasında ya da sonrasında, kanserin büyümesini, çevre dokulara yayılmasını ya da tekrarlamasını önlemek amacıyla verilebilir.

Hedefe yönelik tedavi – Bazı ilaçlar yalnızca belirli özelliklere sahip tümörlerde işe yarar. Doktorunuz, bu tür ilaçların sizin beyin tümörünüzde etkili olup olmayacağını anlamak için tümörden biyopsi alarak laboratuvarda test edilmesini isteyebilir.

Elektrikli cihaz tedavisi – Bazı beyin kanseri türlerine sahip kişiler, başlarına taktıkları özel bir cihazla yapılan tedaviyi deneyebilirler. Bu cihaz, özel bir tür elektrik dalgası üretir ve bu dalgaların tümör büyümesini yavaşlatabileceği düşünülmektedir.

Ayrıca, beyin kanseri olan kişilere mevcut belirtileri hafifletmeye yönelik tedaviler de uygulanır. Örneğin, nöbetleri kontrol altına almak için nöbet önleyici (antiepileptik) ilaçlar verilir.

Beyin Tümörü Derecesi (Grade)

Beyin tümörüne ait derece, tümör hücreleri laboratuvarda incelendiğinde belirlenir. Bu derece, hücrelerin ne kadar hızlı büyüyüp çoğaldığını sağlık ekibinize gösterir. Derecelendirme, hücrelerin mikroskop altında nasıl göründüğüne göre yapılır. Dereceler 1 ile 4 arasında değişir.

Derece 1 (Grade 1) bir beyin tümörü yavaş büyür. Bu tümörün hücreleri, çevredeki sağlıklı hücrelere çok benzer. Ancak derece yükseldikçe, hücrelerde değişiklikler olur ve sağlıklı hücrelerden giderek daha farklı görünmeye başlarlar.
Derece 4 (Grade 4) bir beyin tümörü ise çok hızlı büyür. Hücreler, çevresindeki sağlıklı hücrelere hiç benzemez.

Beyin tümörlerinde evre (stage) sistemi yoktur. Diğer bazı kanser türlerinde evreleme yapılır. O kanserlerde evre, hastalığın ne kadar ilerlediğini ve vücuda yayılıp yayılmadığını gösterir. Ancak beyin tümörleri ve beyin kanserleri genellikle yayılmadığı için, bu tür tümörlerde evreleme sistemi kullanılmaz.